Nếu Donal Trump thực hiện đúng những cam kết về nhập cư đã giúp mình chiến thắng bầu cử tổng thống, thì ông sẽ bắt đầu một chiến dịch đàn áp người nhập cư bất hợp pháp chưa từng có trong lịch sử nước Mỹ. Để có thể loại bỏ hàng triệu người nhập cư bất hợp pháp và củng cố biên giới, chiến dịch này đòi hỏi nguồn ngân sách vô cùng lớn và công tác hậu cần khó khăn.
Khi còn là ứng viên tranh chức tổng thống, Trump đã xem nhập cư là một trong những vấn đề quan trọng hàng đầu. Ông phát biểu rằng muốn lập ra “lực lượng trục xuất đặc biệt” và xây dựng bức tường biên giới “tuyệt đẹp” ngăn cách Mexico. Nhưng các chuyên gia di trú cho rằng những lời hứa hẹn của Trump sẽ gây ra nhiều rắc rối khi ông nhậm chức.
Trục xuất quy mô lớn sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp, khi ngăn cách các gia đình và chính phủ phải chi trả hàng tỷ đô la trong thời điểm tài chính hạn chế như lúc này. Bức tường biên giới tạo nên tuyên bố chính trị nhưng sẽ không thể ngăn chặn phần lớn những người tị nạn và những người cố ý ở lại quá hạn visa. Bức tường cũng sẽ đối mặt với nhiều trở ngại lớn trong quá trình xây dựng, như môi trường , vấn đề kỹ thuật và thách thức địa hình.
Tuy nhiên những cựu quan chức liên bang cho rằng ngay cả với những khó khăn tiềm tàng, Trump sẽ dùng những biện pháp hành chính để thay đổi nỗ lực của chính quyền Obama trong việc giúp những người nhập cư không bị trục xuất. Ví dụ như Trump có thể đảo ngược chương trình bảo vệ hàng trăm trẻ em bất hợp pháp tại Mỹ - điều mà ông thề sẽ làm nếu trở thành tổng thống.
Vị tổng thống mới này cũng có thể thay đổi ưu tiên của Bộ An Ninh, truy ra nhiều hơn con số 11 triệu người nhập cư không giấy tờ để trục xuất bất ngờ, bao gồm cả những người cư trú lâu năm cùng với gia đình.
Mặc dù chính sách nhập cư của Trump được tầng lớp công nhân da trắng ưa chuộng, nhưng cũng tồn tại nhiều mâu thuẫn khi mà dân nhập cư bất hợp pháp tại Mỹ đang giảm dần đi, số người cố gắng vượt biên giới Tây Nam giảm đáng kể trong thập kỷ qua, và nhiều người Mexico đang trở về nước họ.
Trumo chưa đề cập đến hai vấn đề nhập cư lớn khác: sự gia tăng dân tị nạn từ Trung Mỹ và sự quá tải của hệ thống Tòa án Di trú. Có rất nhiều người nhập cư mới tại Mỹ đang chờ đợi Tòa án giải quyết trường hợp của họ. Trump cũng chưa đưa ra quan điểm rõ ràng về chính sách giam giữ những người tị nạn và gia đình họ - điều được mở rộng đáng kể dưới thời tổng thống Obama.
Theo ước tính có khoảng 11 triệu người bất hợp pháp đang sinh sống tại Mỹ. Trump tuyên bố trong một bài diễn văn vào tháng 8 rằng cuộc sống những người này sẽ thay đổi nhanh chóng trong nhiệm kỳ tổng thống của ông. Trong khi Hillary Clinton đề xuất con đường giúp họ trở thành công dân hợp pháp hóa của Mỹ, thì Trump khẳng định rằng họ chỉ có một cách để hợp pháp hóa: rời khỏi Mỹ và trở lại với visa thị thực – điều mà đòi hỏi phải mất nhiều năm chờ đợi.
Ban đầu Trump nói rằng bất kỳ người nhập cư không giấy tờ nào cũng sẽ bị trục xuất, nhưng sau đó ông lại đính chính rằng chính phủ sẽ nhắm mục tiêu trước hết vào những đối tượng có tiền án hình sự. Thoạt nhìn chính sách này khá giống với chính sách của tổng thống Obama nhưng Trump sẽ đẩy nhanh đáng kể tốc độ. Trump cho rằng hiện có 2 triệu người nhập cư trái phép đang mang tiền ánh hình sự.
“Trong ngày đầu tiên nhận chức của tôi, bọn họ sẽ phải rời khỏi Mỹ” Trump nói. “Và các bạn có thể gọi đó là trục xuất nếu muốn, mặc dù báo chí không thích thuật ngữ đó. Các bạn có thể gọi điều này bằng bất cứ từ ngữ nào các bạn muốn”.
Tổng thống có nhiều quyền hạn để ban hành các chỉ thị đến Sở Di trú và Hải quan (Immigration and Customs Enforcement - ICE) như ông Obama đã làm vào năm 2014. Lúc đó Obama đã yêu cầu các cơ quan tập trung vào những đối tượng có tiền án hình sự hoặc có khả năng đe dọa và nới lỏng mục tiêu đến các gia đình sống một cách hòa bình. Kể từ đó số lượng người trục xuất tuy giảm nhưng đã loại bỏ được một tỷ lệ lớn tội phạm.
“Tổng thống có thể làm được rất nhiều điều bằng cách thay đổi mệnh lệnh đối với các cơ quan” William Stock – chủ tịch Hiệp hội Luật sư Di trú Mỹ cho biết. “Điều thú vị là cho dến hiện nay phần lớn 11 triệu người nhập cư bất hợp pháp đã ở đây hơn 5 năm. Theo luật, những người này được tham gia tư vấn tìm hiểu một số hình thức cứu trợ có thể hưởng. Câu hỏi là bây giờ các cơ quan sẽ được khuyến khích đi tắt quy trình đến mức nào?”
Trumo nói kế hoạch trục xuất của ông sẽ được thực hiện một cách “rất nhân đạo” nhưng ông lại thể hiện sự ngưỡng mộ đối với chiến dịch năm 1954 của Dwight Eisenhowe, khi đó hàng trăm nghìn người bị vây bắt và đưa trở lại Mexico gây thương vong trong quá trình áp tải. Trump cho biết trong chương trình “60 phút” của đài CBS rằng chiến dịch đó “đã rất thành công”.
Trump muốn tăng gấp ba số lượng đặc vụ ICE. Mặc dù việc thanh tra hàng triệu người nhập cư sẽ đòi hỏi chi phí rất lớn và có khả năng khiến tất cả dân Mỹ rơi vào tình trạng chia rẽ. Những đặc vụ không thể phá cửa từng nhà để truy lùng người nhập cư bất hợp pháp. Họ phải áp dụng phương án đột xuất kiểm tra các trang trại, nhà máy và thiết lập thêm nhiều chốt kiểm tra mới dọc theo các tuyến đường. Đối với những người đang bị bắt giữ chờ trục xuất, Mỹ cũng phải xây dựng thêm các trạm tạm giam mới hoặc trả công cho các công ty tư nhân thực hiện.
Trump cũng cam kết sẽ kiểm soát chặt chẽ các thành phố thánh, nơi mà chính quyền địa phương quyết định không chủ động yêu cầu người nhập cư xuất trình giấy tờ thậm chí cả trường hợp chắc chắn rằng đó là người nhập cư bất hợp pháp.Trump có thể gây áp lực cho các thành phố bằng cách cắt đứt hoặc giảm ngân sách liên bang, một bước mà ông cần sự hỗ trợ từ Quốc Hội.
Đặc vụ ICE hiện nay là 7000 người, việc tăng gấp 3 số lượng này đòi hỏi một khoản tiền không nhỏ mà điều này có vẻ sẽ không nhận được sự chấp thuận từ Thượng Viện.
Trước mắt, chương trình Childhood Arrivals (DACA) của tổng thống Obama có nguy cơ bị hoãn lại. Được thành lập từ năm 2012, DACA bảo vệ tạm thời hàng trăm ngàn người khỏi lệnh trục xuất đặc biệt là trẻ em. Những người nhập cư cho biết chương trình đã giúp họ thoát khỏi bóng tối, mang đến giấy phép lao động và một số an sinh xã hội.
Nhưng DACA không phải là một đạo luật, nó thậm chí còn không được tạo ra bằng sắc lệnh. Chương trình này được thành lập bởi một bản ghi nhớ gửi từ cựu Bộ trưởng An ninh xã hội Janet Napolitano. Vì vậy Trump có thể bãi bỏ nó một cách đơn giản.
Thêm vào đó, các đặc vụ có thể dễ dàng phát hiện những người nhập cư bất hợp pháp nhờ vào thông tin và địa chỉ họ đã cung cấp cho chính quyền khi tham gia chương trình DACA.